મેરે પિયા ચલે પરદેશ

મેરે પિયા ચલે પરદેશ

હરનિશ જાની
મારી પત્નીએ જયારે પ્રસ્તાવ મુકયો કે આ વરસે વેકેશનમાં એવા દેશમાં જવું છે કે જેના સંબંધો અમેરિકા સાથે ફ્રેન્ડલી હોય. તો મારે કહેવું પડયું કે તો પછી ફલોરિડા જઇએ.ત્યાં જ આપણને ફ્રેન્ડલી આવકાર મળવાની શક્યતા છે. જો યુરોપ અને મિડલ ઇસ્ટમાં જવું હોય તો અમેરિકન પાસપોર્ટ કરતાં તારી સાડી વધુ કામ લાગશે.અમારા ઘરમાં દર વરસે વેકેશનમાં કયાં જવું એની ચર્ચા થાય છે.છેવટે કાંઇ ન સુઝે તો સારે જહાંસે અચ્છામાં પહોંચી જઇએ છીએ. પરંતુ ઇન્ડિયા જવુંએ વેકેશન નથી .એડવેન્ચર છે.જયાં શું કરવું એના કરતાં ,શું ન કરવું અનું લિસ્ટ લાંબુ હોય છે.હું કહું છું કે ઇન્ડિયા જઇએ છીએ ત્યારે બે વખતે આનંદ આવે છે.જયારે પ્લેઇન લેન્ડ થાય છે ત્યારે અને જયારે પ્લેઇન ટેક અૅાફ લે છે ત્યારે.ઘણી વખતે વેકેશનમાં એટલા થાકી જઇએ છીએ કે ઘેર આવીને વરસ આરામ કરવો પડે છે.
અમદાવાદમાં બે સ્થળો વચ્ચેનું અંતર પૈસામાં દર્શાવાય છે.…તમારે અમારે ત્યાં આવવું હોય તો તમારે ત્યાંથી પચાસ રૂપિયાની રીક્ષા પડશે….જયારે અમેરિકામાં અંતર સમયમાં ગણાય છે. …તમારાથી અમે એક કલાક દૂર છીએ….મઝાની વાત એ છે કે કોઇને અંતર કેટલા કીલો મિટર નું છે એની ખબર નથી. પરદેશ જવા માટે પ્લેઇનની મુસાફરીમાં તો પૈસા અને સમય બન્નેની ગણતરી થાય છે.આપણે ઓછામાં ઓછા સમયમાં પહોંચાડનાર એરલાઇન્સ પસંદ કરીએ છીએ.દુ:ખની વાત એ છે કે તેમાં એરપોર્ટ પર પહોંચવાના કલાકો,એરપોર્ટ ઉપર બેસી રહેવાના કલાકો તથા ઉતર્યા પછી ઘેર જવાના ટા્રફિકના કલાકો ગણવાના ભૂલી જઇએ છીએ.એ વાત કૅાફીમાં સુગર સબસ્ટીટયુટ ઇક્વલ વાપરીને સાથે મિઠાઇ ખાવા બરાબર છે.
તેમાં જો કોઇ ગ્રુપમાં ટુર લેવાની હોય તો જમણ પણ ગણવું પડે. પાંચસો જાતની બ્રેડ ના શહેર ,પેરિસમાં ખિચડી ન મળે તો મહા ઉપાધિ અને બસો જાતના ચિઝના દેશ બેલજીયમમાં કાંદા લસણ વિનાનું જમણ ન મળે તો આ જન્મારો બગડે.અમારા એક મિત્ર જે વીસ વરસથી અમેરિકા રહે છે તેમણે હજુ સુધી પેરીસ કે ર્રંમ નથી જોયા કારણકે એમને ઘરની ખિચડી જ ભાવે છે. અને પરદેશમાં, ઘરના જેવા ભોજનની કોઇ ટ્રાવેલ એજન્ટ ગેરેન્ટી નથી આપતો.આ મુસાફરી કોણે કરવાની છે ? સ્ત્રીએ કે પુરુષે? તો લગેજનું વિચારવાનું રહ્યું. પુરુષને કેટલા દિવસની મુસાફરી છે તે વિચારીને કપડાં અને બીજો સામાન લેશે.સ્ત્રીઓને એ ગણિત ન ફાવે. સ્ત્રીઓ ખૂબ સમજદાર હોય છે.જયારે પોતાની બેગ પૅક કરે તો બધી જાતના વિચાર કરીને પૅક કરે છે. ધારો કે ધરતીકંપ થાય અને સાડી પર ચ્હા ઢોળાય અને સાડી બગડે તો? તેથી બીજી એ જ જાતની અને એ જ કલરની સાડી લેવી જરૂરી છે.પછી ભલેને સાડીઓ પાછી લાવવી પડે.પેરીસમાં પહેરેલી સાડી તે કાંઇ રૅામમાં પહેરાય?અને એફિલ ટાવર પર પહેરેલા સેંડલ ફરીથી પહેરીને વૅટિકન સીટીમાં જઇએ અને કોઇ આપણને એના એ સેંડલ પહેરેલા જૂએ તો ? કોઇ શું વિચારે એ વિચારથી જ મરવા જેવું લાગે 1 ધારો કે ર્રંમમાં કે દિલ્હીમાં ંસુનામીં આવે અથવા વરસાદ પડે અને પહેરેલા સેન્ડલ તણાય જાય તો ? બેક અપમાં એવા જ સેન્ડલની બીજી જોડ સાથે રાખવી જરૂરી છે. એવા વરસાદ કાયમ હોય છે.એટલે બે દિવસની મુસાફરી હોય તો ય પાંચ છ જોડી સેંડલ અને સ્નીકર્સ હોવા જરૂરી છે. ન કરે નારાયણ અને આપણે બૂટ ચંપલ વિનાના થઇ જઇએ તો? એ ન પરવડે. પુરુષને એકના એક કપડાં આખો દિવસ ચાલે.સ્ત્રીને જુદા જુદા પ્રસંગ પર જુદા જુદા વસ્ત્રો જોઇએ.મતલબ કે મુસાફરીમાં દિવસની ત્રણ જોડ તો જોઇએ જ. અને ત્રણ દિવસની મુસાફરી હોય તો ઓછામાં ઓછી નવ જોડ કપડાં જોઇએ.અને બીજી ત્રણ જોડ એક્ષટ્રા, મુસાફરીમાં વાપર્યા વિના ઘેર પાછી લાવવા માટે.સાથે કપડાં લઇ જઇએ તો પહેરવા જ પડે એવું કાંઇ જરૂરી નથી.મને ખાતરી છે કે જયારે સીતાજી, ભગવાન રામ સાથે વનમાં જવા તૈયાર થયા હશે ત્યારે તેમણે આગલી રાતે છ બેગો તૈયાર કરી હશે.જે જોઇને લક્ણ્મણે કૈકેયીને કમ્પલેઇન કરી હશે કે માતાજી અમારે પહેરેલે વસ્ત્ર વનમાં જવાની શરત કરો નહીં તો સજા તમે રામને કરી છે અને સીતાજીનો સામાન ઊંચકી ઊંચકીને હું તમારી સજાનો ભોગ બનીશ.કોક ડાહ્યા માણસે કહ્યું છે કે જયારે તમે લાંબા પ્રવાસે જાવ તો બેડમાં એક બાજુ સાથે લઇ જવાના કપડાં મુકવાના અને બીજી બાજુ સાથે લઇ જવાના પૈસા મુકવાના.હવે જેટલા કપડાં છે તેને અડધા કરો અને જેટલા પૈસા છે તેને ડબલ કરો.હવે ટ્રીપની તૈયારી કરો.
નાનપણમાં મારી બા સાથે વેકેશનમાં રાજપીપલા થી મારે મોસાળ,છોટાઉદેપુર જતાં ત્યારે અમારા લગેજમાં પાણીનો કુંજો અને નાસ્તાનો પિત્તળનો ડબ્બો પણ બેગો સાથે ઉમેરાતો.હવે મારી બા શુકન અપશુકનમાં માનતી. એટલે અઠવાડિયા પહેલાં સારા શુકનમાં બેગમાં એક કપડું મુકી દેવાનું . પછી પ્રવાસને દિવસે સારા શુકનમાં ચોઘડિયાં પ્રમાણે પસ્તાની એક બેગ ઘરની બહાર ગોઠવી દેવાની.પછી ભલેને બપોરની ટ્રેઇન હોય 1 નિકળતી વખતે મારા મિત્ર સવાઇ દરજીને કહેવામાં આવે કે ગમે ત્યાંથી ગાય શોધી કાઢ અને એને મારતો મારતો લાવી અમારા ઘર પાસે દોડાવ .જેથી અમે ગાયના શુકને ઘર છોડી શકીએ.સામાનમાં પાંચ સાત દાગીના થતાં. દરેક જગ્યાએ સામાન ઉંચકવા મજૂર મળતા પરંતુ સામાન ગણવાની જવાબદારી મારી હતી.આજે વિચારું છું તો નવાઇ લાગે છે એ મુસાફરીની.સિત્તેર એંસી કિલો મિટરની મુસાફરીમાં આખો દિવસ જતો.તેમાં રાજપીપલાથી પોઇચા સુધી બસમાં. પોઇચાથી નર્મદા નદીની હોડીઓ સુધી ચાલવાનું.હોડીમાં નર્મદા પાર કરીને ચાંદોદ સ્ટેશને પહોંચવા ગામમાં ચાલવાનું .ચાંદોદથી ટ્રેઇનમાં ડભોઇ.અને ડભોઇ જંકશન પર ભગવાન જાણે કેટલો વખત પડી રહેતા.ખાતા,ઊંઘતા,રમતા, કંટાળતા અને ટ્રેઇન માટે ,બાનો જીવ લેતા .સાંભળ્યું છે કે આજે મુસાફરી હવે નર્મદા પર બંધાયેલા પુલને કારણે બે ત્રણ કલાકમાં પતે છે. હા, હવે સમય બચે પરંતુ પેલી આખા દિવસની મુસાફરીની મઝા કયાં 1
યુરોપની સાથે સાથે,હવે ઓસ્ટ્રેલિયા.ન્યુઝીલેન્ડ,રશિયા, ચાઇના પણ વેકેશનના લિસ્ટમાં ઉમેરાયા છે.કોલંબસની જેમ એકલા ફરવા જવાની મઝા છે.પરંતુ કોલંબસની જેમ ભટકવું પડે.એકલા ફરવા ગયા હોઇએ તો દિવસનો મોટો ભાગ જગ્યાઓની પૂછતાછમાં જાય.તે ઉપરાંત વેજીટેરિયન વાનગીઓ શોધવામાં જાય અને જેટલો સમય બચે તેમાં ભૂખ્યા પેટે રઝડપાટનો થાક ઉતારવાનો.અને લિસ્ટમાં ન હોય એવા સ્થળોની મુલાકાત લેવાય કારણકે ખોટી ટ્રેઇન કે બસ પકડી હોય. ગ્રુપમાં ગયા હોઇએ તો સારો એવો સમય બચે.અને જયારે આપણને કોઇ મુસિબત પડે તો બીજા પણ દુખી થાય છે. એનો સંતોષ રહે.હવે આ જુદી જુદી ટુરએજન્સીઓ વચ્ચે ગ્રાહકો મેળવવાની હરિફાઇઓ થાય છે. દરેક એજન્સી પોતાના ટુરના પેકેજને લોભામણા બનાવવા પ્રયત્નો કરશે.એક કંપની તમને પેરિસમાં ખિચડી કઢી આપશે તો બીજી કંપની ખિચડી કઢી અને વેઢમી આપશે.આમાં અમેરિકામાં એવા ગુજરાતીઓ છે કે જેમાં મિત્રો વચ્ચે હરિફાઇ થાય.એક જણ જો અલાસ્કા જશે તો એમનો ઓળખીતો બીજે વરસે હવાઇ ફરવા જતો હશે તે કેન્સલ કરીને પોતે અલાસ્કા જશે.મારા એક મિત્રએ એટલી મુસાફરી કરી છે કે દર વખતે મુસાફરીના માઇલોનો ટોટલ આપણને કહ્યા કરશે.એમના હિસાબે તેમણે પથ્વીની પ્રદક્ષિણા બે વાર કરી છે.આવા લોકોએ જ આ ટ્રાવેલ એજન્સીઓ ને ચઢાવી મુકી છે. એક કંપની તમને પાંચ દિવસમાં ત્રણ દેશ બતાવશે તો બીજી કંપની ત્રણ દિવસમાં પાંચ દેશ બતાવશે. એ તમને બતાવશે જરૂર. તમને દેખાય કે ન દેખાય એ તમારી જવાબદારી.અમે ફ્રાંસ થી બપોરે એક વાગે બસમાં નિકળ્યા રોટરડેમ,ªહોલેન્ડº જવા. વચ્ચે મને ઝોકું આવી ગયું. જયારે આંખ ખુલી ત્યારે બહાર પવન ચક્કીઓ દેખાવા લાગી. પત્નીને પૂછયું…હોલેન્ડ જેવું લાગે છે.નહીં?…
પત્ની કહે …હા હોલેન્ડ છે.…
…તો પછી બેલ્જીયમ દેશ તો વચ્ચે આવ્યો નહીં.…
પત્ની બોલી …બેલ્જીયમ માં થી બસ પસાર થઇ ત્યારે તું ઊંઘતો હતો.…
…ઉઠાડવો હતોને મને 1…મેં કહ્યું
ંમને જ નહોતી ખબર.પરંતુ જયારે હૅાલેન્ડ આવ્યું, ત્યારે ટુર ગાઇડે જાહેર કર્યું કે આપણે બેલ્જીયમ વટાવી હોલેન્ડમાં પ્રવેશ્યા છીએ ત્યારે મને ખબર પડી.…
હવે અમારા ટુરના પેકેજમાં બેલ્જીયમ બતાવીશું એમ હતું.હું ઊંઘતો હતો ત્યારે ટુર ગાઇડે , બિચારાએ બતાવી દીધું હતું. હવે મેં ન જોયું એમાં કોનો વાંક? આ વાતોનો નિચોડ એટલો જ કે જયારે ન્યુ જર્સી પાછા આવ્યા પછી ઘેર બેઠાં બેઠાં ,એકે મટકું માર્યા સિવાય ટી વી સામે બેસીને બેલજીયમ જોયું. નવાઇની વાત એ કે એક દિવસના ત્રણ દેશ જોવા કરતાં ઘેર બેસીને ટીવી જોવામાં ઓછો થાક લાગે.એટલે આ વરસે ભલું આપણું ન્યુજર્સી.
જાન્યુઆરી ૨૦૦૭