ગુરુદક્ષિણા

‘ડોક્ટર, મારી કિડની બરાબર છેને? કોઈ પ્રોબ્લેમ તો નથીને?’

‘બેન, હું તો તમારો સ્ટુડન્ટ.  મને ડોક્ટર ના કહેવાનું. માત્ર અંકિત પૂરતું છે. અત્યારે હું જે છું તે આપના શિક્ષણ અને શુભાશિષને આભારી છે.’

‘ના ડોક્ટર. તમે અત્યારે જે હાંસલ કર્યું તેમાં ગુરુ સ્થાને રહેલા તમારા માબાપથી માંડીને અનેક શિક્ષકો  અને પ્રોફેસરોનો ફાળો છે. હું તો માધ્યમિક શાળાની એક શિક્ષિકા . મારું પ્રદાન તો ઘણું જ અલ્પ. તમારી સફળતાની યશનો કલગો તો તમારી બુદ્ધિમતા અને મહેનતનો કહેવાય. ભાઈ અંકિત. હવે તમે વિદ્યાર્થી નથી રહ્યા. ડોક્ટર છો. હું તમારી શિક્ષીકા નથી રહી. નિવૃત્ત ગૃહિણી જ છું. અત્યારે તો તમારી પૅશન્ટ છું.’

સરોજ બેન નામાંકિત કિડની સ્પેશિયાલિસ્ટ ડોક્ટર અંકિત પટેલ સાથે પોસ્ટ કન્સલ્ટિંગ વાતો કરતાં હતાં.

વાત સાચી જ. સરોજબેનના હાથ નીચે અનેક વિદ્યાર્થીઓ ભણી ચૂક્યાં હતાં. કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ આવતા, પોતાની ઓળખ આપતા; સ્મૃતિના દ્વાર ખોલતા. પણ ટુંકા પાટલૂન ફ્રોકમાં જોયલા અને  હવે બદલાયલા પોષાક અને પુખ્ત ચહેરાઓનો માનસ પટપર મેળ બેસાડવો અઘરો પડતો. સરોજબેન ભૂતકાળના વિદ્યાર્થીઓ તરફનું સૌજન્ય ચૂકતા નહીં.

આવું જ બન્યું  હતું. જ્યારે સરોજબેન પોતાની કિડની સ્વાસ્થ અંગે સલાહ લેવા ડો.અંકિત પટેલ પાસે આવ્યા હતાં. સરોજબેનને તો ખ્યાલ પણ ન હતો કે ડોક્ટર અંકિત પટેલ કોઈક વખતે એનો. સ્ટુડન્ટ હતો. એમને એક્ઝામિનિંગ રૂમમાં જોતાં વાંકો વળી પગે લાગ્યો હતો ત્યારે જ ખબર પડી કે અંકિત એનો વિદ્યાર્થી હતો. થોડો ભૂતકાળ વાગોળાયો. સરોજબેનના  બ્લ્ડ, એક્ષરે, સોનોગ્રામ એમ.આર.આઈ. વગેરે લેવાયા હતાં

આજે રિપોર્ટની વાત કરવા આવ્યા હતા.

‘ડોક્ટર, મારી કિડની બરાબર છેને? કોઈ પ્રોબ્લેમ તો નથીને?’

‘તમારી હેલ્થ અને કિડની બીલકુલ સ્વસ્થ અને નોરમલ છે. કશી જ ચિંતાનુ કારણ નથી. શું કોઈ ડોક્ટરે તમને ગભરાવ્યા હતા. કોઈએ રિફર કર્યા હોય એવું પણ તમે જણાવ્યું નથી.’

‘ડોક્ટર મારાથી કોઈને એકાદ કિડની આપવી હોય તો આપી શકાય એટલી સ્વસ્થ તો છે ને?’

સરોજબેન સાથે આજના દિવસની આ છેલ્લી એપોઈન્ટમેન્ટ હતી. હાઈબેક ચેરમાં આરામથી અઢેલીને બેઠેલા ડોક્ટર અંકિત એકદમ ડેસ્ક પર હાથ પ્રસારી આગળ આવી ગયા.

‘બહેન કોને આપવાવાની છે? શા માટે આ ઉમ્મરે આવું જોખમ, કોને માટે લઈ રહ્યા છો.’

‘છે એક સ્વજન. મારી ગુરુ. એ મારી ગુરુ. હું એની ગુરુ. મારે એને ગુરુ દક્ષિણા આપવાની છે.’

‘બેન, સમજાય એવી સ્પષ્ટ વાત કરોને?’

‘ભાઈ  તમને ખબર ન હોય. મારા ઘરમાં માળ પર મેથ્યુ પરમાર આજે પચ્ચીસ વર્ષથી ભાડે રહે છે. લગ્ન કરીને મારી નજર સામે સંસાર માંડ્યો હતો. એક સરસ દીકરીનો જન્મ થયો. દીકરી મારું રમકડું બની ગઈ. મેં એને બાળાખડી શીખવી. શબ્દો શીખવ્યા, વાંચતા લખતાં મારી પાસે જ શીખી. મોટી થઈ. સમજતી થઈ. નાનું મોટું કઈ પણ જાણતી હોય તો પણ, વાત કરવા, શીખવાનું બહાનું બતાવીને મારી પાસે આવી અડિંગા નાંખે.’

હું કહેતી  ‘હું તો ટીચર છું તારા દરેક પ્રશ્નના ઉત્તર દીઠ ગુરુ દક્ષિણા આપવી પડશે. એ મને વળગી પડતી. ફ્રોકના ગજવામાંથી એક ચોકલેટ કાઢી મારા મોમાં મુકી દેતી. “લો આ તમારી આ ગુરુદક્ષિણા.” એ બાર વર્ષની ઉમ્મર સૂધી હું એની પ્રેમ દક્ષિણા લેતી રહી.’

‘હું નિવૃત થઈ. સમય પસાર કરવા કોમ્પ્યુટર વસાવ્યું. પણ કાંઈ સમજ પડે નહીં. બાર વર્ષની લાડલી ઉપરથી દોડતી આવે અને ફટ ફટ સમજાવીને દોડી જાય. હું અકળાઉં. પ્લીઝ જરા બરાબર સમજાવી જાને દીકરી.’

‘આઈ એમ નોટ દીકરી. આઈ એમ ટિચર, યોર ગુરુ. વન ટાઈમ ટ્યુશન ફ્રી. હવે એવરી ટાઈમ તમારે ગુરુદક્ષિણા આપવી પડશે.’

‘બસ આઈસ્ક્રિમ, ચોકલેટ ઉડાવતી  થઈ ગઈ. ઘરના બહારના ફરસાણ અને જંકફૂડ ભાવતી ગમતી વસ્તુઓ પણ મને પટાવીને ગુરુદક્ષિણા તરીકે ઉઘરાવતી થઈ ગઈ. મારા લગ્નના પહેલા જ વર્ષે લગ્ન વિચ્છેદ થયો હતો. બસ આખી જીંદગી બાળકો સાથે ગાળી. અને નિવૃત્તિની એકલવાયી જીંદગીમાં પ્રભુએ મેરીને મોકલી.’

‘અચાનક વર્ષ પહેલાં મેરી માંદી પડી. છ મહિના પહેલા ખબર પડી કે કિડની ફેલ થઈ રહી છે. ભાઈ અંકિત એ તમારી જ પેશન્ટ છે.  અમને તો ખબર પણ ન હતી કે તમે મારા વિદ્યાર્થી છો. મેરી પરમાર એનું નામ છે. મારી કિડની એની સાથે મેચ થશે ને?  ડોક્ટર સાહેબ વધુ મોડું થાય તે પહેલાં મારી એક કિડની ટ્રાન્સ્પ્લાન્ટ કરી દો ને.! છેલ્લી ઘડી સૂધી રાહ જોવાની શી જરૂર!’

સરોજબેનની આંખો વહેતી હતી. ડોક્ટર અંકિતે પણ સ્વસ્થતા પૂર્વક આંખના ભીના ખૂણા સાફ કરી લીધા. સામેના કોમપ્યુટરના મોનિટર સ્કીન પર આંગળા ફર્યા. એક ચહેરો નામ સાથે ઉપસી આવ્યો.

‘બેન આ જ મેરી પરમારની વાત કરો છો?’

મારી વ્હાલી કોમપ્યુટર ટિચર. બચી જશે ને? ઘણી બધી ગુરુદક્ષિણાનું દેવું મારા માથા પર ચડી ગયું છે.’

સરોજબેન ભાવાવેગમાં બોલતા જ રહ્યા. એમને ખ્યાલ પણ ન રહ્યો કે ડો.અંકિત એની વાત સાંભળવાને બદલે  કોમપ્યુટર સ્ક્રિન પર આંગળા  ફેવ્યા કરતાં હતા. અનેક ચિત્રો ઉપસતાં હતાં. આંકડાઓ ઉપસતાં હતાં અને બદલાતાં હતા. છેવટે-

ડોક્ટરે સરોજબેન તરફ નજર માંડી.

‘હંમ; તો બહેન તમે શું કહેતાં હતાં? શું પૂછતાં હતાં? સોરી મારું ધ્યાન ચૂક્યો હતો. એક વાર તમારા ક્લાસમાંયે ધ્યાન ચૂક્યો હતો અને તમે પ્રેમથી મને ઠપકાર્યો હતો.’

‘સોરી, ભાઈ તમે તો કંઈ અગત્યના રિપોર્ટમાં વ્યસ્ત હતા અને હું બોલબોલ જ કર્યા કરતી હતી. હું પૂછતી હતી કે મારી કિડની કામ લાગશેને? કેટલો ખર્ચો થશે? જે થાય તે. પરમારને કહેતા નહીં. બિચારાને ના પોષાય. હું જ આપી દઈશ.. કિડની મેચ થાય છે ને?’

‘હા.’

‘ઓપરેશન ક્યારે કરવું પડશે?’

‘પરમ દિવસે.’

‘મેરીને ક્યારે હોસ્પિટલમાં દાખલ કરવી પડશે?’

‘આવતી કાલે.’

‘મને પણ કાલે જ દાખલ કરશો?’

‘ના.’

‘તો ક્યારે પરમ દિવસે જ મારે દાખલ થવું પડશે?’

‘ના.’

‘તો ક્યારે, આજે જ?’

‘ના. તમારે હોસ્પિટલ આવવાની જરૂર જ નથી. મેરીને તમારી કિડનીની જરૂર નથી. એને કોઈની કિડનીની જરૂર નથી. મેં એને કહ્યું જ નથી કે એને કિડની ટ્રાન્સપ્લાન્ટની જરૂર છે. તમે બીજાની વાતોથી ગભરાયા છો. એની એક કિડનીમાં ઈન્ફેક્શન છે. એ થોડું પ્રસ્રર્યું પણ છે. લેપરોસ્કોપીથી એનો ઇન્ફેક્ટેડ પોરશન કાઢી નાંખીશું. સી વિલ બી ઓલ્રાઈટ.’

‘થેન્સ ગોડ.  ડો.અંકિત, ભાઈ; અંકિત, દીકરા અંકિત પ્રભુ તારું કલ્યાણ કરે.

ઓપરેશનનો ખર્ચો કેટલો આવશે?’

અંકિતે કી બોર્ડ પર આંગળા ઠોક્યા. કોમપ્યુટર મોનિટર સરોજબેન તરફ ફેરવ્યું. આટલો ખર્ચો.

મેરી પરમાર

ટોટલ ફીઝ એન્ડ બેલેન્સ …..રૂ. ૦.૦૦

કોણે કોને ગુરુ દક્ષિણા આપી?

**************

પ્રતિભાવમાં પ્રજ્ઞાબેન જુ. વ્યાસ સરસ વાત જણાવે છે

 

ખરી ગુરુદક્ષિણા
બાકી કીડની વેચાય અને તેની આંતરરાષ્ટ્રિય ધોરણે ચોરી થાય
પ્રચારમા મદદ કરવા વિનંતિ કીડની -1
‘સાંભળો શરીર શું કહે છે?’ – શરીર પહેલા તો આપ સૌને નવા વર્ષની શુભકામના પાઠવે છે! આપ શરીરની વાતો સાંભળી, અમલ કરી, સારી તંદુરસ્તી પામો એ જ પ્રાર્થના!
ફેન્ટાસ્ટીક વોયેજ જેવી માનસિક સબમરીન આપણે બનાવી. એ ફિલ્મમાં સબમરીન થોડો સમય જ ટચુકડી રહી શકતી અને એટલા સમયમાં કામ પૂરું કરવું પડતું. આપણે પણ એવી સમય મર્યાદામાં રહી લોહીની નદીઓમાં ફરી રહ્યા છીએ અને લોહીના બધા કણ સાથે વાત કરી. હવે આપણે સફરની મજા લઈએ. જે લોકોએ રોલર કોસ્ટર ની મજા માણી હશે એ જાણતા હશે કે ઉપર જતી વખતે રાઈડ થોડી ધીમી હોય છે – ખાસ કરીને અંત ભાગમાં. છાતી તરફ પહોંચતા લોહીનું પણ એવું જ થાય છે। પણ પછી શ્વાસ અંદર લેતા પહેલા જે શૂન્યાવકાશ સર્જાય છે તેથી લોહી હૃદયમાં ઝડપથી પાછું ફરે છે. હૃદયને તો આપણે મળી લીધું છે. એટલે હવે લોહી બીજે ક્યાં લઇ જાય છે તે જોઈએ. ડાબા હૃદયમાંથી એકદમ ધસમસતી સફર શરુ થઇ – જાણે રોલર કોસ્ટર નો છેલ્લો મોટો કૂદકો! છાતીમાં ગોળ ફરીને અમે પેટમાં પહોચી ગયા – પેટના પાછળના ભાગમાં મુઠ્ઠી જેટલા 2 અવયવો શરીરના સફાઈ કામદાર છે. ચાલો, આજે આપણે કીડની સાથે વાત કરીએ.
2હું: આવો કીડનીજી – અમારા કાર્યક્રમમાં તમારું સ્વાગત છે.તમારા વિષે પ્રાથમિક માહિતી આપો.
કી: તમે કહ્યું એમ અમે પેટના પાછળના ભાગમાં આવેલા મુઠ્ઠીભર બે અવયવો છીએ. અમારો આકાર ખાવામાં વપરાતા લાલ બિન જેવો કે વાલ જેવો છે. લીવરની નીચે હોવાને લીધે મારું જમણું અંગ થોડું નીચું છે. અમારા વાઈટલ સ્ટેટસ છે – 12*6*4 સે.મી. અને વજન લગભગ 150 ગ્રામ. રીનલ આર્ટરી અમને લોહી પૂરું પાડે – હૃદયના ધબકારા માંથી 20% લોહી દર વખતે અમને મળે છે – અને લોહીમાંથી અમે બનાવેલો પેશાબ યુંરેટર દ્વારા યુરીનરી બ્લેડર માં પહોંચે.
અમારા શરીરના કાર્યક્ષમ અંગને નેફરોન કહેવાય છે. દરેક કિડનીમાં લગભગ 10 લાખ નેફરોન છે. દરેક નેફરોનના બે મુખ્ય ભાગ છે – ગ્લોમેરુલસ જે ચારણી નું કામ કરે છે જેથી લોહીનું પ્રવાહી એમાં વહે અને ટ્યુબ્યુલ જેમાં પ્રવાહી/ક્ષાર પાછા એબસોર્બ કરવામાં આવે. રોજ લગભગ 200 લીટર પ્રવાહી અમારી ચારણી માંથી પસાર થાય અને મોટાભાગનું પ્રવાહી અને જરૂરી ક્ષાર અમે પાછા લઇ લઈએ – ફક્ત દોઢ થી બે લીટર જેટલું પેશાબ તરીકે બહાર ફેંકાય.
હું: એટલે આ નેફરોન પરથી તમારી ઘણી બીમારીઓના નામ પડ્યા છે – જેમકે નેફ્રાઈટીસ અને નેફ્રોટીક સિન્ડ્રોમ.
કી: હા, અમારું ગ્રીક નામ છે નેફ્રોસ અને એટલે અમારી સારવાર કરનાર તબીબને તમે નેફ્રોલોજીસ્ટ કહો છો। આપણી ભાષામાં અમને મૂત્રપિંડ અથવા ગુર્દા પણ કહેવાય છે. અમારું લેટીન નામ છે રીનીસ જેના પરથી આવ્યું રીનલ. રીનીસ નો અર્થ થાય છે લગામ. આદિકાળ માં પશ્ચિમી સંસ્કૃતિમાં અમને વૃત્તિઓ પરની લગામ ગણવામાં આવતી!
હું: વાહ, વાહ! તો હવે તમારા કાર્યો વિષે જણાવો.
કી: આમ તો અમારા ઘણા કાર્યો છે – પણ બધા એટલા જાણીતા નથી.
1. અમારું અગત્યનું કામ છે શરીરમાંથી કચરો સાફ કરવાનું જે વિષે લગભગ બધાને ખબર હોય છે. ખોરાકમાંથી મળેલા કે શરીરમાં બનેલા નકામાં કે ઝેરી પદાર્થો શરીરને નુકસાન પહોચાડી શકે એટલે અમે એવી વસ્તુઓને પેશાબ વાટે બહાર ફેંકી દઇયે .
2. પાણી અને ક્ષાર ના સમતોલનની જાળવણી – અમે અમારા શરીરની જરૂરીયાત પ્રમાણે પાણી અને ક્ષારને સાચવીએ અથવા બહાર કાઢીએ. ઘણા લોકો અમુક દિવસે બહુ મીઠુ ખાય અને પછી ઉપવાસના દિવસે બિલકુલ બંધ કરી દે કે પ્રવાહીની માત્રા માં બહુ ફેરફાર હોય પણ અમે સામાન્ય રીતે એ બધાને પહોચી વળીયે. પાણી ની સાથે સોડીયમ, પોટેશિયમ, કેલ્શિયમ, મેગ્નેશિયમ વગેરેનું સમતોલન અમે જાળવીએ જેથી લોહીની ઘનતા એક પ્રમાણમાં જળવાઈ રહે.
તે ઉપરાંત શરીર જયારે આરામ કરતુ હોય ત્યારે અમે વધારે તીવ્ર – ઓછા પાણી વાળો પેશાબ બનાવીએ જેથી પેશાબની માત્ર ઓછી રહે અને વારે વારે ઊંઘમાં ખલેલ ના પડે.
3. એસીડ-બેઈસ બેલેન્સ નું સમતોલન – શરીરના બધા અંગો બરાબર કામ કરી શકે એ માટે લોહીનું એસીડ-બેઈસ બેલેન્સ બરાબર સમતોલ રહે એ બહુ જરૂરી છે. એ અમે ફેફસા સાથે ભેગા મળીને કરીએ.
4. બ્લડ પ્રેશરનું નિયંત્રણ – અમે પાણી અને સોડીયમ કેટલું છોડવું એ નક્કી કરીને પ્રેશરનું નિયંત્રણ કરીએ. તે ઉપરાંત અમે રેનિન નામનું હોર્મોન બનાવીએ જે બ્લડ પ્રેશરના કંટ્રોલ માં અગત્યનો ભાગ ભજવે.
5. લાલકણ ના ઉત્પાદન પર પ્રભાવ – અમે શરીરને ઓક્સીજન ઓછો પડે તો એરીથ્રોપોયેટીન નામનું હોર્મોન બનાવીએ – જેને કારણે બોન મેરો લાલકણ બનાવે.
6. હાડકા અને શરીરના અનેક અવયવો માટે જરૂરી એવા વિટામીન ડી નું અમે એક્ટીવ રૂપ બનાવીએ.
7. શરીરમાં ખાંડ નું પ્રમાણ ઘટે તો અમે પણ લીવર ની જેમ ગ્લુકોઝ બનાવીએ.
હું: તમારા કાર્યો તો ખરેખર અટપટા અને વિવિધ છે.ઘણી વખત તમે અટકી જાઓ ત્યારે જ ખ્યાલ આવે કે તમે આટલા બધા કામ કરતા હતા!
કી: એ તો છે જ. ઘણા અવયવોની કાર્યશક્તિ વિષે બધાને ખ્યાલ નથી હોતો. પણ કુદરતે અમને ભરપુર અને જરૂરતથી ખૂબ વધારે ક્ષમતા આપી છે. એનો ફાયદો એ છે કે થોડો ઘણો બગાડ હોય તો પણ અમે અમારું પૂરું કામ કરી શકીએ. નુકસાન એ છે કે 70% થી વધુ બગાડ ન થાય ત્યાં સુધી કોઈને કઈ ખબર પડતી નથી. ઘણા લોકોને તો અમારું કામ 90% થી ઓછું થઇ જાય ત્યારે જ ખ્યાલ આવે છે કે અમારો પણ ખ્યાલ રાખવો જોઈએ અને કમનસીબે ત્યારે બહુ મોડું થઇ જાય છે!
હું: તો હવે એ કહો, કે તમારી તકલીફોના મુખ્ય લક્ષણો કયા છે?
કી: લક્ષણો કયા છે એ અમારો રોગ કયો અને કેટલી ઝડપથી આગળ વધે છે એના પર નિર્ભર છે. તે ઉપરાંત અમને અસર કરતા પરિબળ લોહીમાં હોઈ શકે, અમારા શરીરમાં હોઈ શકે કે અમારી બાદ યુરેટર કે પેશાબ ની કોથળીમાં હોઈ શકે.
પણ અમારું મુખ્ય કામ યુરીન/પેશાબ બનાવવાનું છે એટલે મોટા ભાગના લક્ષણો એની સાથે જોડાયેલા છે.
જયારે અમને ઓચિંતી બહુ તકલીફ પડે તો અમારું કામ ખોરવાઈ જાય અને એને કારણે પેશાબ એકદમ ઓછો થઇ જાય કે તદ્દન બંધ થઇ જાય. આવા કેસમાં રોજના દોઢ-બે લીટરની જગ્યાએ અમે 300 એમ એલ થી ઓછો પેશાબ બનાવી શકીએ. આને એક્યુટ રીનલ ફેઈલ્યર કહેવાય અને તે વખતે અમારી અને શરીરની ખૂબ કાળજી રાખવી પડે. એનાથી વિપરીત અમારી ક્રોનિક તકલીફોમાં અમારી તીવ્રતા વધારવાની શક્તિ પર અસર થાય છે જેને લીધે કોઈ વાર વધુ પડતો પેશાબ થાય છે – ખાસ કરીને રાતના.
પથરી જેવી તકલીફોમાં અસહ્ય પેટનો દુખાવો થઇ શકે. આ દુખાવો શરીરને બેવડ વાળી નાખે એવો હોય છે. અમારી અંદર રહેલી પથરી ઘણી વાર શાંત બેસી રહે છે પણ તે જો યુરેટર માં અટકે તો બહુ દુખાવો કરે છે. અમારી સીસ્ટમમાં ઇન્ફેકશન લાગે તો તાવ, ઉલટી વગેરે સાથે પેશાબમાં બળતરા થઇ શકે અને પેશાબમાં લોહી પણ જઈ શકે.
બ્લડ પ્રેશર સાથે અમારો સંબંધ કારણ-અસર (કોઝ-ઈફેક્ટ)નો છે. અમારા રોગમાં પ્રેશર વધે છે અને વધારે પ્રેશર અમને નુકસાન પહોચાડે છે. એટલે એ પછી એક વિષચક્ર બની જાય છે.
હું: તમારી તકલીફ વિષે જાણવા માટે કઈ તપાસ કરી શકાય?
કી: મુખ્ય છે લોહી, પેશાબ ની તપાસ અને ઇમેજિંગ.
લોહીમાં ક્રિયેટીનીન અને યુરિયાની તપાસ અમારી તકલીફ છે કે નહિ એનો ખ્યાલ આપે છે. પણ અમે આગળ જણાવ્યું તેમ, રોગ આગળ વધે પછી જ તે વધે છે. અમારા ક્રોનિક રોગમાં હિમોગ્લોબીન ઘટે છે અને ઇન્ફેકશનમાં શ્વેતકણ વધે છે. તે ઉપરાંત અમારો રોગ ખબર હોય તે પછી બીજી તકલીફ નિવારવા માટે લોહીમાં બીજી ઘણી તપાસ કરી શકાય જેમ કે સોડીયમ, પોટેશિયમ કેલ્શિયમ જેવા ક્ષાર, યુરિક એસીડ, પ્રોટીન વગેરે.
પેશાબની તપાસ ઘણી માહિતી આપી શકે છે. સાદી તપાસ ઉપરાંત ડાયાબીટીસ માં અમારી તકલીફ વહેલી પકડવા માટે માઈક્રાલ ટેસ્ટ કરી શકાય છે.
ઇમેજિંગ માં મુખ્ય છે સોનોગ્રાફી – એનાથી ઘણી માહિતી મળે છે. તે ઉપરાંત પેટના સાદા એક્ષ-રે, ખાસ ડાઈ ના ઇન્જેક્શન આપીને એક્ષ-રે કે સીટી સ્કેન કરવાથી પણ અમારા વિષે વધુ જાણવા મળે છે.
હું: આભાર કીડનીજી – તમારા વિષે પ્રાથમિક માહિતી આપવા બદલ.