રાગ આસાવરી

આસાવરી થાટ (Aashaavari Thaat) – (૧)

મિત્રો મને સંગીત  ગમે છે. પણ જ્ઞાન નથી. જેમ ક્રિકેટ જોવાનું ગમતું હોય પણ બેટ પકડતાં ન આવડતું હોય એવું જ.

આ રાગ શ્રેણીમાં મારું પોતાનું કશું જ નથી. આમતેમ જુદા જુદા બ્લોગ અને સ્રોત પરની માહિતીનું સંકલન છે.

સંગીત ૧૨ સ્વરના આધાર પર બને છે. બાર સ્વર સંગીતના આલ્ફાબેટ છે. આ સ્વરો છે સા,રે,ગ,મ,પ,ધ,નિ શુધ્ધ સ્વર વત્તા રે,ગ.પ,ધ,નિ કોમળ અને મા તીવ્ર

S,R,G,M,P,D,N + r,g,m,p,d,n

આ બાર સ્વરોમાંથી ઓછામાં ઓછા પાંચ સ્વરોમાંથી રાગ બની શકે છે. આ ૧૨ સ્વરના સમુહને જુદી જુદી રીતે એરેન્જ કરવાથી જુદા જુદા રાગો બને છે.

ભારતીય શાસ્ત્રીય સંગીતમાં સ્વર સમુહને થાટ કહેવામાં આવે છે. પંડિત ભાતખંડેજીએ પ્રચલિત રાગોનું  ૧૦ થાટમાં વર્ગીકરણ કર્યું છે. આ ૧૦ થાટો આ પ્રમાણે છે.

(૧)બિલાવલ, (૨)યમન, (૩)ખમાજ (૪)મારવા, (૫)પૂર્વી, (૬)ભૈરવ, (૭)તોડી, (૮)કાફી, (૯)આશાવરી, (૧૦)ભૈરવી

આજે મારે આશાવરી થાટની વાત કરવી છે.

આશાવરી થાટ એ એક કુળ છે. એક કુટુંબનો મોભી છે. એનું સ્વરોનું એક બંધારણ છે. આરોહ ક્રમમાં  S, R. g, M, P, d, n,,

રાગ આશાવરી, જોનપુરી, દેવગંધાર, સિંધુભૈરવી, દેશી, ખટરાગ, કૌશિકકાનડા, દરબારી કાનડા, અડાણા વિગેરે એના સંતાનો છે. આ રાગશ્રેણીમાં હું આસાવરી, જોનપુરી, અડાણા અને દરબારી કાનડા ચાર રાગ વારાફરતી રજુ કરીશ. આજનો રાગ છે આસાવરી

#

હું જ્યારે જ્યારે આ આસાવરી થાટના રાગો સાંભળું છું ત્યારે સ્પષ્ટ રીતે સમજી શકતો નથી કે આ રાગ કયો છે. ફિલ્મ સંગીતમાં મ્યુઝિક ડાયરેક્ટરો પણ શુધ્ધ રાગને બદલે સ્થાયી અને અંતરામાં મિશ્રણ કરતા હોય છે. નીચે રજુ કરેલા ફિલ્મી ગીતો શુદ્ધ આસાવરી છે કે મિશ્ર છે એ તો સંગીતજ્ઞ જ કહી શકે.

આશાવરી થાટ (Aashaavari Thaat) – (૧)

રાગ આસાવરી

તેમાં આરોહમાં સા, રિ, મ, પ, ધ, એમ પાંચ સ્વર અને અવરોહમાં સા, નિ, ધ, પ, મ, ગ, રિ એમ સ્વર આવે. ગ, ધ, ન, કોમળ અને રિ બન્ને આવે. તેમાં ગ્રહ સ્વર રિ, વાદી સ્વર ધ, સંવાદી સ્વર ગ અને ન્યાસ સ્વર ધ છે. રિ બન્ને લેવાનો રિવાજ છે. જો કોમળ લેવી હોય તો અવરોહમાં લેવાય. ગાવાનો વખત શિશિર ઋતુમાં દિસનો બીજો પહોર છે. આ રાગિણી ગંભીર પ્રકૃતિવાળી હોઈ શાંત, કરુણ, શૃંગાર રસ ઉત્પન્ન કરે.

 

 

Chale Jana Nahin Naina Milake

• Film – Badi Bahen  – 1949 Rag – Asawari
• Music Director – Husnalal Bhagatram Singer- Lata Mangeshkar

#

Piya Te Kaha

• Film – Toofan Aur Diya – 1956
• Rag – Asawari Music Director – Vasant Desai, Singer- Lata

#

Mujhe Gale Se Laga Lo Bahut Udas Hun Main

• Film – Aaj Aur Kal – 1963 Rag – AsawariKaherava
• Music Director – Ravi Singers – Asha Bhosle, Mohd. Rafi

#

Lo Aa Gayi Unki Yaad, Wo Nahi Aaye

• Film – Do Badan  – 1966 – Asawari
• Music Director – Ravi Singer- Lata Mangeshkar

#

Jadoo Teri Nazar, Khusboo Tera Badan

• Film – Darr – 1993
• Rag – Mishra Asawari
• Music Directors – Shiv / Hari, Singers – Udit Narayan

 

#

 

Mere Janama Marana Ke Sathi–Meera Bhajan–Lakhsmi Shankar

Published on Jan 1, 2014

In the Memory of Lakhsmi Shankar who left us for the Heavenly Abode on December 30, 2013.
Mere Janama Marana Ke Sathi–Meera Bhajan–Lakhsmi Shankar

Uploaded for listening pleasure. No intention to infringe copyright.

Noted Vocalist, Lakshmi Shankar passed away on 30th December 2013.
Lakshmi Shankar, one of the foremost and well-known vocalists of India, had her training in the North Indian tradition from Ustad Abdul Rehman Khan of the Patiala Gharana (style or school). Later she learnt from many masters including Prof. B.R. Deodhar and also from the sitar Maestro, Pandit Ravi Shankar, whom she assisted in most of his projects for ballets, films, fusions and festivals.
The magic of her rich, melodious voice, her sense of proportion and the emotional content of her singing are some of the qualities that have made her one of the foremost and most popular vocalists since the last fifty years.
She is the first Indian classical vocalist who has done pioneering service to popularize vocal music in the west. She has numerous recordings to her credit and has lent her voice to many films, including the Academy Award-winning ‘Gandhi’ by Sir Richard Attenborough.

#

https://www.youtube.com/watch?v=kduCnhTk1JQ

Pandit Jasraj- Tribute to Baiju Bawra. Raga Asavari

 

આમાં રે શુધ્ધ ને બદલે રે કોમળ લેમ લીધો છે.

#

#